Dlaczego opiekunowie decydują się na korzystanie z olejku CBD, jakie zauważają jego właściwości i o czym warto pamiętać, chcąc stosować olejek u swoich bliskich? Rozmawiam z dr Magdaleną Leszko, która przeprowadziła badanie wśród polskich opiekunów stosujących olejki CBD u osób z chorobą Alzheimera.

Agata Blachowska: Magdo, dlaczego zdecydowałaś się na przeprowadzenie ankiety wśród opiekunów osób dotkniętych chorobą Alzheimera na temat stosowania olejków CBD?

Magdalena Leszko: Wpływ zajmowania się osobą z chorobą Alzheimera na opiekunów rodzinnych jest dla mnie niezwykle istotnym zagadnieniem, zarówno z punktu widzenia naukowca, jak i praktykującego psychologa.  

Statystyki nie są optymistyczne. Blisko pół miliona Polaków (7,9% osób w wieku 65 lat i starszych) może aktualnie zmagać się z chorobą Alzheimera lub inną chorobą otępienną. Według prognoz Najwyższej Izby Kontroli, do 2050 roku będzie ich czterokrotnie więcej. Przy tak znacznym prognozowanym wzroście odsetka osób cierpiących na chorobę Alzheimera, niezwykle ważne jest, aby środowisko medyczne lepiej  poznało i zrozumiało wyzwania, z którymi jakimi borykają się opiekunowie.

Choroba Alzheimera jest chorobą przewlekłą, neurodegeneracyjną, a także najpowszechniej występującą formą otępienia (demencji). Jak wiesz, charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, obejmujących zaburzenia pamięci, problemy z oceną sytuacji, a także ograniczoną zdolnością komunikowania się. Niestety proces chorobowy wiąże się także ze zmianą zachowania. Objawy choroby, w szczególności nadmierne pobudzenie, agresja czy problemy ze snem, stanowią dla opiekunów wyjątkowe wyzwanie, jako że nie tylko mogą być wycieńczające emocjonalnie i fizycznie, lecz także przyspieszają zmniejszenie zdolności poznawczych u podopiecznego.

Według zaleceń dla lekarzy pierwszym krokiem zmniejszania częstotliwości występowania tych niepokojących i niepożądanych objawów są oddziaływania niefarmakologiczne. Bardzo ważnym jest, aby poznać konkretną przyczynę, która wywołała niepokojący stan podopiecznego. Czasami przyczyną jest nadmierny hałas, stan zapalny lub brak aktywności. W wielu przypadkach jednak trudno wskazać na konkretną przyczynę, bo choroba sama w sobie jest niezwykle skomplikowana.

Niestety w praktyce lekarskiej zdarza się, że presja czasu nie pozwala na zebranie porządnego wywiadu diagnostycznego lub lekarz może nie mieć dużego doświadczenia w pracy z osobami z otępieniem, którzy stanowią wyjątkową grupę pacjentów. Metody niefarmakologiczne są wciąż niedoceniane. Bywa też tak, że w niektórych przypadkach mogą okazać się nieskuteczne lub objawy są zbyt nasilone, aby móc je zastosować. Wówczas przez pewien czas stosuje się leki przeciwpsychotyczne. Problem jednak polega na tym, że mają one wiele efektów ubocznych i powinny być stosowane z dużą ostrożnością.

Dodatkowo, osoby starsze przyjmują wiele leków na inne schorzenia, co może powodować szkodliwe interakcje. Czasem trudno jest dobrać odpowiedni lek. Jednak trzeba pamiętać o tym, że przyjmowanie, dawkowanie i odstawienie leków powinno zawsze odbywać się po konsultacji z lekarzem.

Biorąc pod uwagę to, że nie u wszystkich sprawdzają się metody niefarmakologiczne, a leki mają niepożądane objawy, opiekunowie poszukują alternatywnych rozwiązań…

Tak. Już od dłuższego czasu trwa zainteresowanie olejkami CBD. Coraz więcej opiekunów zaczęło stosować olejki CBD i pisać na forum o swoich doświadczeniach.  Ich stosowanie jednak budziło wiele kontrowersji. Postanowiłam przyjrzeć się temu, w jaki sposób opiekunowie podejmują decyzję o wdrożeniu tej formy leczenia oraz sprawdzić, czy decyzja ta jest konsultowana z lekarzem prowadzącym.  

Kto wziął udział w Twoim badaniu?

Udział w badaniu wzięło 164 opiekunów z różnym stażem sprawowania opieki.  73 opiekunów stosowało olejek CBD, natomiast pozostałe 91 osób wypełniło pytania dotyczące ich postawy wobec olejku CBD oraz powodów dla których go nie stosują.

I jakie były wyniki?

Wyniki były dosyć interesujące. Najczęściej występującymi powodami, dla których opiekunowie sięgali po olejek CBD, był obniżony apetyt, stany lękowe, problemy ze snem, agresja, lub urojenia. Znaczny odsetek opiekunów (84%) zauważył poprawę jakości życia swoich podopiecznych.  Jest to spójne z wynikami  innych badań, z których wynika, że olejek CBD może być pomocny w łagodzeniu trudnych zachowań, a także w zwiększaniu apetytu.

Chciałabym jednak podkreślić, że z uwagi na małą liczebność grupy osób badanych, brak grupy kontrolnej oraz krótki czas obserwacji, wyniki dotychczasowych badań powinny być interpretowane z dużą ostrożnością. Niewiele wiemy także na temat długotrwałych efektów stosowania olejków CBD. Pocieszające jest jednak to, że obecnie prowadzone są badania kliniczne oceniające wpływ olejku CBD na behawioralne i psychologiczne objawy choroby Alzheimera, takie właśnie jak m.in. pobudzenie czy wybuchy agresji. Na wyniki będziemy musieli jednak poczekać do końca 2022.

Mimo iż większość respondentów była zadowolona z efektów olejku, pięcioro opiekunów uznało, że olejek CBD jest nieskuteczny w radzeniu sobie z objawami choroby Alzheimera. To dosyć istotne, bo często po przeczytaniu komentarzy z ogromną nadzieją zaopatrujemy się w olejek. Jesteśmy zawiedzeni, kiedy okazuje się, że nie ma efektów. Przyczyn tego może być wiele – zbyt duża lub zbyt mała dawka, interakcje z innymi lekami lub słabej jakości produkt. Trzeba mieć na uwadze to, że każdy jest inny i to, że u kogoś zadziałał olejek nie oznacza, że tak będzie u wszystkich. Brzmi jak truizm, ale musiałam to zaznaczyć, ze względu na to, że niektórzy nie dopuszczają do siebie informacji, że inni opiekunowie mogą mieć odmienne zdanie. Nie znają także historii medycznej innych osób, więc czymś nieodpowiedzialnym jest branie odpowiedzialności za zdrowie i życie drugiego człowieka.

Bardzo istotnym dla Ciebie zagadnieniem jest konsultowanie stosowania olejku CBD z lekarzem, prawda?

Tak, generalnie komunikacja lekarz-pacjent jest istotna dla całego procesu leczenia. Mimo że do stosowania suplementów diety konsultacja z lekarzem nie jest niezbędna, to w przypadku olejku CBD lepiej skorzystać z porady ze względu na to, że olejek może wejść w interakcję z innymi stosowanymi preparatami, zwiększając lub zmniejszając działanie niektórych substancji. U niektórych osób podawanie olejku CBD z lekami może działać silnie uspokajająco lub silnie pobudzająco.

Opiekunowie często dobierają dawki w oparciu o swoje doświadczenie lub po konsultacji z innymi opiekunami, ponieważ ustalenie odpowiedniej dawki może być wyzwaniem. W grupach wsparcia jest wiele osób, które mają ogromne doświadczenie i chętnie pomagają innym opiekunom. Przede wszystkim jednak warto zasięgnąć konsultacji medycznej, zapytać lekarza, czy ma doświadczenie w stosowaniu tego rodzaju preparatów u swoich pacjentów, przyjrzeć się obecnej liście leków i wspólnie z lekarzem prowadzącym podjąć decyzję dotyczącą wdrożenia olejku CBD. Niektórzy opiekunowie polecają też wypróbowanie preparatu na sobie. Podając olejek, trzeba też pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu podopiecznego. 

Według wyników badania, tylko niewiele ponad połowa badanych opiekunów zgłosiła lekarzom stosowanie olejku CBD…

Tak, a część osób zaznaczyła, że czuła się bardzo niekomfortowo rozmawiając z lekarzem o olejku ze względu na to, że zamiast wsparcia lub informacji, usłyszeli nieprzyjemne komentarze. Jednocześnie większość badanych opiekunów uważała, że pracownicy służby zdrowia powinni oferować olejek CBD jako jedną z opcji łagodzenia objawów choroby Alzheimera. Mam nadzieję, że rosnąca popularność stosowania oleju u pacjentów z różnymi schorzeniami sprawi oraz zapotrzebowanie na rzetelną wiedzę w tym zakresie sprawi, że lekarze będą bardziej skłonni do rozmowy na ten temat. Mam także nadzieję, że ujrzą ten trend w szerszym kontekście uwarunkowań psychologicznych oraz społecznych. 

Z czego, Twoim zdaniem, wynika niechęć części lekarzy do olejku CBD?

Może wynikać to z tego, że olejek CBD jest w wielu krajach zarejestrowany jako suplement diety. W przeciwieństwie do leków, nie podlega ścisłej kontroli. Zanim lek wejdzie do sprzedaży, jest przebadany, a jego skuteczność udowodniona. Mamy listę działań niepożądanych. Z kolei olejek CBD obecnie nie podlega kontroli, stąd też skład i jakość produktu jest różna w zależności nie tylko od producenta, ale także od partii produktu. Sposób otrzymywania produktu i jego przechowywania również mają ogromne znaczenie. Dlatego tak ważne jest to, aby kupować produkt od sprawdzonego i zaufanego producenta. Lekarzom trudno zagwarantować jakość produktu i sugerować dawkowanie, póki nie ma uregulowanych zasad dotyczących stosowania olejku oraz większej liczby badań wskazujących na jego skuteczność. 

Czy jest coś, co Cię zaskoczyło w trakcie zbierania opinii na temat olejku CBD?

Do wyników podeszłam z dużą otwartością, nie wiedziałam czego mogę oczekiwać z uwagi na to, że takich badań jest niewiele. Zaskoczeniem było to, że niektórzy opiekunowie mieli wątpliwości co to tego, czy olejek CBD jest substancją legalną. Niektórzy też kojarzyli olejek z narkotykiem i obawiali się uzależnienia. Dlatego warto podkreślić, że kannabidiol (CBD) jest substancją, która nie odurza i nie uzależnia. W wielu krajach dopuszczony jest do jest dopuszczony użytku. Warunkiem jest to, że musi zawierać równo lub mniej niż 0,2% THC.

Na podstawie badania opublikowałaś artykuł naukowy. Jak oceniasz dostęp do informacji na temat olejków CBD w kontekście choroby Alzheimera?

Rzetelnych i potwierdzonych informacji naukowych na temat olejku w kontekście choroby Alzheimera jest bardzo mało. Zalewani za to jesteśmy treściami reklamowymi od przedstawicieli handlowych. 

Niemniej, w obliczu rosnącej liczby osób z chorobą Alzheimera lub inną formą otępienia, zainteresowanie olejkami CBD będzie rosło co będzie miało odzwierciedlenie w rosnącej liczbie badań, a także w materiałach pojawiających się we wszystkich rodzajach mediów. Obecne doniesienia naukowe wskazują na to, iż olejek CBD może okazać się pomocny w łagodzeniu niepokojących objawów pojawiających się w przebiegu choroby. Jednak wciąż musi zaczekać na wyniki badań klinicznych dotyczące jego skuteczności i efektów długotrwałego stosowania. 

Sporo wiesz na temat sytuacji opiekunów w Stanach. Czy zauważasz różnice w dostępie do olejków i zakresie ich stosowania wśród chorych na alzheimera (w stosunku do Polski)?

Zarówno w Polsce, jak i w Stanach Zjednoczonych dostępność olejków CBD jest duża, ale regulacje dotyczące składu i restrykcje dotyczące stosowania tych produktów zależą od poszczególnego stanu. Według statystyk 33% dorosłych Amerykanów wypróbowało produkt z CBD, niestety brak takich danych, jeśli chodzi o Polskę. Podobnie jak w Polsce, w USA olejek CBD budzi również dużo zainteresowania wśród opiekunów osób z chorobą Alzheimera, ale póki co cieszy się większą popularnością wśród osób młodych, w szczególności tych, którzy zmagają się z zaburzeniami lękowymi. 

Zauważam duże różnice, jeśli chodzi o dostęp do wiarygodnych informacji. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) dostrzega rosnące zainteresowanie stosowaniem tych produktów, jednak widzi także potencjalne zagrożenia, dlatego jako instytucja rządowa dba o informowanie pacjentów o wpływie olejku na zdrowie i zachęca do ostrożności. Niektóre firmy wprowadzają do obrotu produkty, które mogą zagrażać bezpieczeństwu konsumentów, dlatego też FDA za pomocą swojej strony internetowej informuje o regulacjach, a także podaje informacje dotyczące stosowania olejku napisane w bardzo przystępny sposób. 

Dziękuję za rozmowę.

Również dziękuję.